Xơ vữa động mạch là một bệnh thầm lặng và tiến triển hầu như bắt đầu từ khi sinh ra và có đặc điểm hình thành ngày càng nhiều những mảng vữa mỡ ở lớp áo trong của các động mạch chun và những động mạch cơ có kích thước trung bình và lớn.
Contents
Vi thể
Đầu tiên xuất hiện sự lắng đọng của những hạt mỡ ở lớp áo trong của ĐM, tạo thành các dải mỡ
Các dải mỡ
– Xâm lấn không đáng kể vào trong lòng mạch => không cản trở huyết động.
– Các dải mỡ bắt đầu là các chấm phẳng có màu vàng đường kính <1mm và liên kết lại thành các dải mỡ dài ≥1cm.
– Các ĐTB chứa đầy mỡ với tế bào lympho T và lipid ngoại bào.
– Xâm lấn không đáng kể vào trong lòng mạch => không cản trở huyết động.
– Các dải mỡ bắt đầu là các chấm phẳng có màu vàng đường kính < 1mm và liên kết lại thành các dải mỡ dài ≥1cm.
– Các đại thực bào chứa đầy mỡ với tế bào lympho T và lipid ngoại bào.
Vỏ xơ: cơ trơn, bạch cầu, mô liên kết. Cạnh lớp vỏ: đại thực bào, cơ trơn, lympho T.
Trung tâm là nhân hoại tử, các chất mỡ phân bố hỗn loạn, các khe chứa tinh thể
cholesterol, mảnh vụn TB, TB bọt, sợi fibrin, cục máu
đông và protein huyết tương.Xung quanh vùng tổn thương xơ vữa có sự tăng sinh các huyết quản tân tạo.
Lớp áo giữa: dày, mất cơ trơn, tăng chất keo, sợi tạo keo và Hyalin. Dưới những mảng xơ mỡ lớn, áo giữa mỏng, khi có hoại tử, các lớp áo bị luồng máu tách rời =>phồng mạch kiểu túi hay kiểu tách.
– Lớp áo ngoài: hơi dày và xơ hoá, xâm nhập lympho, nhất là xung quanh các mạch nuôi mạch (visa-vasorum) phụ thuộc vào mảng xơ vữa.
Biến chứng
Hẹp lòng động mạch => thiếu máu nếu tuần hoàn phụ không đầy đủ, =>thiếu máu kéo dài sẽ gây teo đét, gây giảm sức khoẻ, suy nhược.
Huyết khối Nội mô mất nhẵn do loét.
Hoại tử của xơ mỡ, không có loét cũng có thể phóng thích ra những chất khuyếch tán vào nội mô làm nội mô dễ dính để tiểu cầu.
* Tiểu cầu giải phóng ra những chất làm đông máu => cục máu tại chỗ.
Phồng mạch – Nếu lớp áo giữa yếu đi một cách quá mức, sẽ làm cho động mạch phồng ra ở chỗ yếu. – Phồng mạch thường hình thoi, ít khi hình túi. Có thể là một phồng mạch tách.
– Ở thành túi phồng, cơ xếp thành lớp thất thường.
– Hay gặp ở động mạch chủ bụng (chỗ dưới động mạch thận, trên động mạch hông) và động mạch khoeo.
Rách ĐM bị xơ vữa dễ rách ở chỗ phồng mạch hay không có phồng mạch. Hay gặp ở động mạch não và hay có kèm cao huyết áp.
Tắc mạch Mảng xơ mỡ loét vào dòng máu làm lấp ĐM quan trọng ở não, tim gây những iến chứng nguy hiểm (nhũn não, nhồi máu cơ tim, vv…)
Vôi hoá Rất phổ biến ở những mảng xơ cũ =>xơ cứng, mất tính chất đàn hồi thành ĐM.
Kết luận
Xơ vữa động mạch là một bệnh được đặc trưng bởi tổn thương chủ yếu ở lớp áo trong với tổn thương cơ bản là các mảng xơ ỡ và dẫn đến một số các biến chứng. Tại Việt Nam, bệnh Xơ vữa động mạch hưởng tới sức của cộng đồng, làm giảm tuổi thọ của con người.
