Định nghĩa dược liệu
Củ mài (Hoài sơn) là thân rễ đã chế biến khô của cây Củ mài (Dioscorea persimilis Prain et Burkill.), họ Củ nâu (Dioscoreaceae)
Đặc điểm thực vật
- Dây leo quấn sang phải. Thân rễ phình thành củ ăn sâu xuống đất khó đào, củ hình chày dài có thể đến 1m, có nhiều rễ con, mặt ngoài màu xám nâu bên trong có bột màu trắng. Phần trên mặt đất, ở kẽ lá thỉnh thoảng có những củ con nhỏ, củ này có thể đem trồng được. Lá mọc đối hoặc có khi mọc so le. Lá đơn, nhẵn, hình tim đầu nhọn, có 5-7 gân chính. Hoa mọc thành bông, trục bông khúc khuỷu mang nhiều hoa. Hoa đực hoa cái khác gốc. Bao hoa 6, dài bằng nhau, nhị 6, hoa cái mọc thành bông. Quả nang có 3 cánh
- Củ mài đào về rửa sạch đất, gọt vỏ, ngâm nước phèn chua 2-4 giờ, vớt ra cho vào lò sấy diêm sinh đến khi củ mềm, mang ra phơi hay sấy cho se, đem gọt và lăn thành trụ tròn. Tiếp tục sấy diêm sinh một ngày một đêm nữa rồi đem phơi hay sấy ở nhiệt độ 60ºC cho tới khi độ ẩm không quá 10%. Sau khi chế biến, Hoài sơn có hình trụ tròn dài 8-20cm, đường kính 1-3 cm. Mặt ngoài trắng hay vàng ngà. Vết bẻ có nhiều bột, không có xơ, rắn chắc, không mùi vị. Trước dây hàng năm nước ta đã chế biến và đã xuất khẩu hàng trăm tấn Hoài sơn
-
Thành phần hoá học
- Thành phần chủ yếu là tinh bột, chất nhầy.
- Theo tài liệu Trung Quốc, Sơn dược (Hoài sơn) được chế từ D. opposita Thunb. Thành phần ngoài tinh bột có chứa mucin, alantoin, cholin và maltase.
Kiểm nghiệm
Đặc điểm vi học
- Ðặc điểm bột dược liệu
- Bột màu trắng, mịn, vị hơi chua. Soi trên kính hiển vi thấy: Mảnh mô mềm thường chứa tinh bột (1). Bó tinh thể calci oxalat hình kim (2). Tinh bột đa số hình chuông, số ít hình trứng dài 0,03-0,06 mm, rộng 0,02- 0,05 mm (3). Các hạt tinh bột có vân đồng tâm, rốn hạt là một chấm hơi lệch về một đầu hạt. Mảnh mạch (4). Có thể phân biệt được Hoài sơn thật, giả bằng cách soi bột, quan sát hạt tinh bột dưới kính hiển vi.
-
Tác dụng và công dụng
- Y học dân tộc dùng Hoài sơn làm thuốc bổ tỳ bổ thận, lỵ mạn tính, đái tháo đường, đái đêm, di tinh, mồ hôi trộm, chóng mặt, hoa mắt, đau lưng. Ngày dùng 12-24 g dưới dạng thuốc sắc hay thuốc bột.
Copy ghi nguồn : daihocduochanoi.com
Link bài viết tại : Vị thuốc Hoài Sơn
